Manuel Vázquez Montalbán and Josep Rondissoni: celebrities and symbolic women in the creation of Barcelona's gastronomic landscape

Authors

  • Rebecca Ingram

DOI:

https://doi.org/10.5617/mvmcemvm.10601

Keywords:

foodscape, culinary celebrity, symbolic women, Josep Rondissoni, Barcelona

Abstract

This article details and analyzes the role that Manuel Vázquez Montalbán has had in rescuing the knowledge and culinary heritage of Josep Rondissoni (1890–1968), renowned chef of the 1920s and 1930s and educator at the Institut de Cultura i Biblioteca Popular de la Dona in Barcelona. Rondissoni's work is foundational for a specifically Catalan gastro-political identity and part of the gastronomic landscape, or foodscape, that Vázquez Montalbán's writing helps create for Barcelona. However, as will be seen, his representation of the famous media chef and teacher of thousands of Barcelona women has consequences with respect to how gender and social class dynamics become normative in the foodscape that his writing establishes. In this case, the marginalized figures are the very women whose culinary work has facilitated the recovery of this important culinary heritage.

Author Biography

Rebecca Ingram

PhD in Romance Studies from Duke University. She is a professor of Languages, Cultures and Literatures at the University of San Diego.

References

Afinoguénova, Eugenia. “De la carta a la papeleta: el ‘menú del día’ entre la dictadura y la democracia en España, 1964–1981,” Bulletin of Spanish Studies, 97. 4 (2020): 515-538. Impreso

AGDB_ICBPD_Report1922_01. Classe de cuina pràctica. Report documentat / Crònica documentada. Institut de Cultura i Biblioteca Popular de la Dona, 1922. (CAT AGDB UI183). Impreso.

Anderson, Lara y Rebecca Ingram. “Transhispanic Food Cultural Studies: Defining the Subfield,” Special Issue “Transhispanic Food Cultural Studies.” Bulletin of Spanish Studies. XCVII.6 (2020): 471-483. Impreso.

Appadurai, Arjun. Modernity at Large: Cultural Dimensions of Globalization. Minneapolis: U of Minnesota P, 1996. Impreso.

Atkins, Alison. Authorship at the fogones: Gastronomy and the Artist in Post-Transition Spain. 2013. University of Virginia, PhD Dissertation. Web.

“Barcelona convierte su "revolución gastronómica" en gran reclamo turístico.” El Periódico, 31 de mayo 2022. Web.

Botrel, Jean-François. Libros, prensa y lectura en la España del siglo XIX. Madrid: Pirámide, 1993. Impreso.

Cambrea, Magdalena (Srta.). “Curset d’economía doméstica,” Barcelona: Institut de Cultura i Biblioteca Popular de la Dona, 1916–1917 i 1917–1918, 2. Impreso.

Chartier, Roger. “La sociedad liberal: Rupturas y herencias.” Orígenes culturales de la sociedad liberal (España siglo XIX). Eds. Jesús A. Martínez. Madrid: Biblioteca Nueva, 2003, 273–86. Impreso.

Colmeiro, José. “The Palate of Memory: Gastronomy and Cultural Critique in Manuel Vázquez Montalbán.” The Gastronomical Arts in Spain: Food and Etiquette. Eds. Frederick A. de Armas y James Mandrell. Toronto: University of Toronto P, 2022, 247–277. Impreso.

---. “Pan blanco y aceitunas negras: Gastronomía y memoria cultural en Manuel Vázquez Montalbán.” La nueva literatura hispánica, 23 (2019): 223–238. Impreso.

Del Arco Blanco, Miguel Ángel. Los años del hambre. Historia y memoria de la posguerra franquista. Madrid: Marcial Pons, 2020. Impreso.

Duch Plana, Montserrat y Montserrat Palau Vergés. “La socialización de los saberes femeninos: el ‘Instituto de Cultura y Biblioteca Popular para la Mujer,’ Barcelona (1900-1936). Historia Social. 82 (2015): 133-147. Impreso.

Garcia i Fortuny, Josep. Cuina i cuiners a la Corona d’Aragó i Catalunya: Un capítol oblidat de la nostra historia. Vol. 2. Barcelona: Cooking Books, 2013. Impreso.

Gilbert Martínez, Trinitat. “Rondissoni, el mestre de les nostres àvies.”Diari Ara, 22 abril 2021. <https://www.ara.cat/estils/rondissonicuina-gastronomia-sant-jordi_1_3950634.html> Acceso 10 febrero 2023. Web.

Guirado, Manel. El llegat de Rondisonni: Història i receptes del xef més influent de la Catalunya del segle XX. Barcelona: Ara Llibres, 2017. Impreso.

Herreros, Isabelo. Libro de cocina de la República. Madrid: Reino de Cordelia, 2011. Impreso.

---. “La Biblioteca Nacional al servicio de El Bulli.” El Digital Opinión 23 Jan. 2011. 10 noviembre 2012. Web.

---. “La olvidada creatividad de la cocina republicana.” Heraldo de Madrid: Periodismo e Historia del siglo XX. 14 octubre 2014. https://heraldodemadrid.net/2014/10/14/la-olvidada-creatividad-de-lacocina-republicana/ Acceso 12 enero 2023.Web.

Ingram, Rebecca. Women’s Work: How Culinary Cultures Shaped Modern Spain. Nashville, TN.: Vanderbilt UP, 2022. Impreso.

Institut de Cultura i Biblioteca Popular per la Dona. Report documentat de la Junta Directiva del Institut de Cultura i Biblioteca Popular per la Dona. Anys 1918 i 1919. Barcelona: Institut de Cultura i Biblioteca Popular per la Dona, 1918 i 1919. Impreso.

“Institut de Cultura i Biblioteca Popular per a la Dona.” Gran enciclopèdia catalana. https://www.enciclopedia.cat/granenciclopedia-catalana/institut-de-cultura-i-biblioteca-popular-per-ala-dona> Acceso 10 febrero 2023. Web.

Johnson, Roberta y Maite Zubiaurre. Antología del pensamiento feminista español (1726-2011). Madrid: Cátedra, 2012. Impreso.

Johnston, Josée, Alexandra Rodney y Phillipa Chong. “Making change in the kitchen? A study of celebrity cookbooks, culinary personas, and inequality.” Poetics 47 (2014): 1-22. Impreso.

Johnston, Josée y Michael K. Goodman. “Spectacular Foodscapes: Food Celebrities and the Politics of Lifestyle Mediation in an Age of Inequality.”Spectacular Foodscapes: Food, Culture & Society, 18:2 (2015): 205-222. Impreso.

“Las chefs plantan cara al exiguo reconocimiento en alta cocina: No existimos.” El Diario, 15 enero 2023. https://www.eldiario.es/cultura/chefs-plantan-cara-exiguoreconocimiento-alta-cocina-no-existimos_1_9867308.html. Acceso 19 enero 2023. Web.

Long, Lucy M. “Culinary tourism and the emergence of an Appalachian cuisine: Exploring the ‘foodscape’ of Asheville, NC.,” North Carolina Folklore Journal, 57.1 (2010). Impreso.

Llopart, Dolors. “Josep Rondissoni, mestre de cuineres i creador de la tradició de la cuina barcelonina.” Periferias, fronteras y diálogos: una lectura antropológica de los retos de la sociedad actual. Universitat Rovira i Virgili, 2014, 1860-1868. Impreso

Magallón Portolés, Carmen. “El laboratorio Foster de la Residencia de Señoritas. Las relaciones de la JAE con el International Institute for Girls in Spain, y la formación de las jóvenes científicas españolas.” Asclepio: Revista de Historia de la Medicina y de la Ciencia V–IX, no. 2 (July 2007): 37–62. Impreso

Martí i Cantí, Carme. El camí de les Aigües. Barcelona: Amsterdam, 2017. Impreso.

Marimón, Silvia. “El segle XX amb els ulls d’una cuinera de l’Espluga” ara.cat 7 noviembre 2017. https://www.ara.cat/cultura/segle-XX-ullscuinera-lEspluga_0_1901809840.html. Acceso 7 marzo 2019. Web.

Menús de Guerra: Cuina de Avantguarda i Supervivència. Museu d’Història de Catalunya, Agencia Catalana del Patrimoni Cultural, Fundació Antigues Caixes Catalanes. https://www.fcaixescatalanes.cat/activitat/menus-de-guerra/ Acceso 23 enero 2023. Web.

Miller, Montserrat. Feeding Barcelona, 1714-1975: Public Market Halls, Social Networks, and Consumer Culture. Baton Rouge: Louisiana State UP, 2015. Impreso.

Morgan, Simon. “Celebrity: Academic ‘Pseudo-Event’ or a Useful Concept for Historians?” Cultural and Social History 8:1 (2011): 95-114. Impreso.

Moyano Andrés, Isabel. “La cocina escrita.” Exposición: La cocina en su tinta. Madrid: Biblioteca Nacional de España, 22 dic. 2010–13 mar. 2011. http://www.bne.es/es/LaBNE/Publicaciones/CatalogosExposiciones/la-cocina-ensu-tinta.html. Web.

Pérez-Villnueva Tovar, Isabel. “La Escuela del Hogar y Profesional de la Mujer y las enseñanzas domésticas (1911–1936).” Arenal, 22, no. 2 (Julio–Dec. 2015): 313–35. Impreso.

Rondissoni, Josep. Classes de cuina popular, 1924-25. Barcelona: Institut de Cultura i Biblioteca Popular per la Dona, c1925. Impreso.

---. Culinaria. 1945. Barcelona: Bon Ton, 1999. Impreso.

Scarpato, R. “Sustainable gastronomy as a tourist product.” Tourism and Gastronomy, ed. A.-M. Hjalager & G. Richards. Londres: Routledge, 2002, 132-152. Impreso.

Segura Soriano, Isabel. Memòria d'un espai: Institut de Cultura i Biblioteca Popular de la Dona, 1909-2003. Barcelona: Publicacions de l'Abadia de Montserrat, 2007. Impreso.

Song, H. Rosi y Anna Riera. A Taste of Barcelona: The History of Catalan Cooking and Eating. Lanham: Roman & Littlefield, 2019. Impreso.

Song, H. Rosi. “Regenerating Catalan Culinary Identity.” Gastrocracy: Peninsular History and the Politics of Food. Eds. Eugenia Afinoguénova, Lara Anderson, y Rebecca Ingram. Hispanic Issues (forthcoming).

Stage, Sarah y Virginia B. Vicenti. Rethinking Home Economics: Women and the History of a Profession. Ithaca: Cornell UP, 1997. Impreso.

Vázquez Montalbán, Manuel. “Prólogo. Culinaria: A la medida de la gente inteligente.” Culinaria. Josep Rondissoni. Barcelona: Bon Ton, 1999. Impreso.

---L’art del menjar a Catalunya: El llibre roig de la identitat gastronòmica catalana. 1984. Barcelona: Salsa, 2004. Impreso.

Zamostny, Jeffrey y Susan Larson, eds. Kiosk Literature of Silver Age Spain: Modernity and Mass Culture. Chicago: Intellect, University of Chicago Press, 2017. Impreso.

Published

2023-10-02 — Updated on 2023-10-03